Ο καρκίνος του μαστού δεν είναι μια νόσος που αφορά μόνο το γυναικείο φύλο. Η εμφάνιση καρκίνου του μαστού σε άνδρα είναι σχετικά σπάνια, με συχνότητα περίπου 1% των περιπτώσεων καρκίνου του μαστού ετησίως. Παρ’ όλα αυτά, η επίπτωσή του φαίνεται να έχει αυξηθεί περίπου 25% τις τελευταίες δεκαετίες, και εμφανίζεται συνήθως σε άνδρες μεγαλύτερης ηλικίας (μέση ηλικία εμφάνισης 67 έτη).
Οι παράγοντες κινδύνου για την εμφάνιση καρκίνου του μαστού στον άνδρα δεν διαφέρουν ιδιαίτερα από εκείνους που αφορούν τις γυναίκες, και είναι η ηλικιά, το οικογενειακό ιστορικό και ιδιαίτερα η ύπαρξη γονιδιακών μεταλλάξεων, η προηγούμενη ακτινοβόληση του θώρακα, τα υψηλά επίπεδα οιστρογόνων (που μπορεί να οφείλονται και σε παχυσαρκία ή αυξημένη πρόσληψη αλκοόλ) σε συνδυασμό με χαμηλά επίπεδα ανδρογόνων και μια σειρά από γενετικά σύνδρομα.
Ειδικά για το γενετικό υπόβαθρο του καρκίνου του μαστού σε άνδρες, αυτό αφορά συνήθως είτε γενετικά σύνδρομα (Klinefelter, Cowden, TP53, Li-Fraumeni, PALB2) ή την παρουσία των μεταλλάξεων των γονιδίων BRCA1 & BRCA2. Ο κίνδυνος εμφάνισης είναι σημαντικά μεγαλύτερος εάν η μετάλλαξη αφορά γονίδιο που σχετίζεται με καρκίνο του μαστού. Έτσι, ο δια βίου κίνδυνος ανάπτυξης καρκίνου του μαστού είναι περίπου 1% για τη μετάλλαξη του γονιδίου BRCA1 γονιδίου, ενώ αντίστοιχα για το γονίδιο BRCA2 φθάνει στο 7%. Παράλληλα, οι άνδρες με μεταλλάξεις των γονιδίων BRCA1/2 έχουν αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του παγκρέατος, καρκίνου του προστάτη και μελανώματος (BRCA2).
Όπως και στις γυναίκες, η πλειοψηφία των ανδρών που νοσούν δεν έχουν ούτε κάποια γενετική μετάλλαξη ούτε οικογενειακό ιστορικό. Όμως στην περίπτωση των ανδρών τα ποσοστά καρκίνων του μαστού που μπορεί να σχετίζονται με γενετική μετάλλαξη φθάνουν έως και το 40%, σημαντικά υψηλότερα από το 5-10% που αφορά τις γυναίκες. Έτσι, όλοι οι άνδρες που νοσούν από καρκίνο του μαστού έχουν ένδειξη γονιδιακού ελέγχου, ασχέτως ηλικίας.
Επίσης, άνδρες που είναι φορείς μετάλλαξης των γονιδίων BRCA1 ή BRCA2 συνίσταται, από την ηλικία των 35 ετών, να ακολουθούν πρόγραμμα προληπτικού ελέγχου που αποτελείται από ετήσια εξέταση απο κλινικό ιατρό και αυτοεξέταση. Η διενέργεια απεικονιστικών εξετάσεων προληπτικά (μαστογραφία ή και υπερηχογράφημα μαστών) δεν προτείνεται από τις κατευθυντήριες οδηγίες, όμως υπάρχουν μικρές μελέτες που δείχνουν ένα πιθανό όφελος. Στην περίπτωση όμως που ένας άνδρας πάσχει από γυναικομαστία και φέρει μετάλλαξη σε ένα από τα δυο γονίδια, τότε προτείνεται μαστογραφία κάθε έτος από την ηλικία των 50 ετών και μετά ή 10 έτη πριν την ηλικία εμφάνισης καρκίνου μαστού σε άνδρα συγγενή.
Συμπτώματα και Αντιμετώπιση Καρκίνου Μαστού σε Άνδρα
Τα συμπτώματα του καρκίνου του μαστού στον άνδρα είναι αντίστοιχα με αυτά που παρατηρούνται και στις γυναίκες, και περιλαμβάνουν την παρουσία ογκιδίου – συνήθως ανώδυνου – κοντά στη θηλή, την εισολκή ή εξέλκωση της θηλής, και την παρουσία εκκρίματος (υγρού) από τη θηλή, με ή χωρίς πρόσμιξη αίματος. Σε προχωρημένα στάδια μπορεί να εντοπιστούν και διογκωμένοι μασχαλιαίοι λεμφαδένες.
Η σπανιότητα του καρκίνου του μαστού στους άνδρες – και εν μέρει και η πεποίθηση ότι η νόσος αφορά μόνον τις γυναίκες – συχνά οδηγούν αργά τους άνδρες στο να αναζητήσουν ιατρική συμβουλή, με αποτέλεσμα πολλές φορές η νόσος να διαγιγνώσκεται σε προχωρημένο στάδιο. Αυτό έχει σημαντικό αντίκτυπο στο ογκολογικό αποτέλεσμα, και για αυτό το λόγο (καθυστερημένη διάγνωση) η νόσος γενικά έχει χειρότερα ποσοστά επιβίωσης.
Στην περίπτωση που εντοπιστεί κάποιο από τα συμπτώματα, η διερεύνηση περιλαμβάνει κλινική εξέταση, απεικονιστικό έλεγχο, και – επί υποψίας κακοήθειας – βιοψία της ύποπτης περιοχής με λήψη ιστοτεμαχίου.
Η αντιμετώπιση του καρκίνου του μαστού στον άνδρα είναι παρόμοια με την αντιμετώπιση στις γυναίκες, και περιλαμβάνει τόσο τη χειρουργική επέμβαση, όσο και επικουρικές θεραπείες (χημειοθεραπεία, ορμονοθεραπεία, ακτινοθεραπεία) ανάλογα πάντα με το στάδιο της νόσου, αλλά και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του κάθε ασθενή.
Η χειρουργική επέμβαση στον άνδρα συνήθως είναι μαστεκτομή, αν και τελευταία αναδυκνείεται ότι και οι επεμβάσεις διατήρησης του μαστού είναι ασφαλείς με την προϋπόθεση ότι θα συνοδευτούν από ακτινοβόληση του μαστού μετά το χειρουργείο και ότι υπάρχει αρκετός μαστός ώστε το αισθητικό αποτέλεσμα να είναι ικανοποιητικό. Αντίστοιχα, για τη σταδιοποίηση των μασχαλιαίων λεμφαδένων, εκτελείται συνήθως λεμφαδενικός καθαρισμός, όμως και η βιοψία του λεμφαδένα φρουρού φαίνεται να είναι ασφαλής και εφαρμόζεται όλο και πιο συχνά.
Οι βασικές αρχές για τη χορήγηση επικουρικών θεραπειών (χημειοθεραπεία, ορμονοθεραπεία, ακτινοβολίες) βασίζονται στα δεδομένα που έχουμε από την εφαρμογή τους στο γυναικείο πληθυσμό, και έτσι συνολικά η επιβίωση του καρκίνου του μαστού στους άνδρες πλησιάζει το 97% στην περίπτωση που η νόσος είναι περιορισμένη στο μαστό. Έτσι, αντιλαμβανόμαστε την ιδιαίτερη σημασία της πρώιμης διάγνωσης, και της έγκαιρης αναζήτησης ιατρικής συμβουλής στην περίπτωση εμφάνισης συμπτωμάτων.
